Tarihçe
Bayburt Kuzeyde Trabzon ve Rize,Doğuda Erzurum ,Güneyinde Erzincan ve batısında Gümüşhane illeri ile çevrelenmiştir.
Anadolu'da İ.Ö. 1700''lü yıllardan 1200''lü yıllara kadar hüküm süren Hitit
kaynaklarında "Azzi-Hayaşa" olarak anılan bölge, Bayburt''unda içinde
bulunduğu Doğu Karadeniz bölgesinin iç kısımlarıdır. Azzi ve Hayaşa adları
genellikle birlikte geçmektedir. İ.Ö. 9. YY. Da Urartu egemenliğine giren bölge
İ.Ö. 720-665 yılları arasında Kafkaslar üzerinden gelen Kimmer ve iskit
akınlarına uğramıştır. İ.Ö. 5. YY yazılan herodot tarihinde ise bölgenin adı
"Haldiler" in ülkesidir.
I.Ö II. yy'da doğu Karadeniz de pontus krallığı kurulmuş ve kısa zamanda
roma imparatorluğunun korkulu rüyası haline gelmiştir. Krallığın sınırları
kırım ve Ege ye kadar uzanmıştır. Roma ordularının İ.Ö. 65 yılında başlattığı
saldırılar sonucunda Pontus Devleti yıkılmış ancak bir kısım hazinenin
saklandığı Bayburt kalesi İ.Ö. 40lı yıllara kadar direnerek düşen en son kale
olmuştur Çoruh vadisi arap akınları ile daha halife Hz .Ebubekir ve Hz.Ömer
zamanında tanışmıştır. Emevi orduları 705 yılında bu bölgeyi yağmalayıp ele
geçirdiler.715''de bu bölgeyi Bizanslılar geri aldılar.
850 yılında Malatya''nın Arap valisi , emrindeki tüm birliklerle Trabzon
yöresini istila etti. Bu tarihten itibaren Bayburt çevresi Müslüman Türkler ile
Bizans yönetimi arasında sürekli çekişme alanı oldu . Çünkü artık Türkmenler de
Azerbaycan üzerinden Anadolu''ya doğru yayılmaya başlamışlardı Romanos II
zamanında 960 yılında Anadolu''daki Oğuz sayısı 200 bin çadırı bulmuştu 1048 yılında
Haldiya eyaletinin kırsal kesimi bütünüyle Türklerle dolmuştu.1054 yılında
Büyük Selçuk sultanı Van civarındaki kaleleri bir bir fethederken üç kola
ayırdığı kuvvetlerinin bir bölümü de bu bölgeye gönderilmişti.
1071 Malazgirt zaferinden sonra Türkler
Anadolu''ya daha yoğun bir biçimde göç etmeye başladılar .Emir Abdul Kasım
1074''te Erzurum''da ve Çoruh havzasında egemenlik kurdu,1080''de
Saltukoğulları devletinin temellerini attı.1081''de Ebu Yakup ve İsa Börü adlı
kumandanları Kars,Ardahan ve Gürcistan içlerine kadar uzanan yerleri
zaptettiler. Kıyı kesimlerini de haraca bağladılar. 1096''da Birinci Haçlı
Seferi sırasında Bizans İmparatoru Aleksi ordusunu Danişmendliler üzerine
gönderdi. Aynı anda Trabzon''un Bizans yanlısı valisi Teodor Gabras da
Gümüşhane ve Bayburt''u zaptetti. Emir Danişmend Trabzon kuvvetlerini
Şebinkarahisar''da yendi. Danişmendin oğlu Seyfettin İsmail Bey , Bayburt''u
kurtardı.
Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu''ya 1284''te itibaren yurtluk arayan yeni
Türkmen göçleri oldu. 14.yy.da , Bayburt yöresinde sözü geçen Akkoyunlu
aşiretiydi. Timur''un 1402 Ankara savaşını kazanmasından sonra bölge bir süre
için Timur''un oğlu Mirza Halil Sultanın yönetiminde kaldı.
1461 yılında Fatih''in donanması Karadeniz''e açılırken kendiside kara
ordusu ile yola çıktı. Fatih Bayburt civarın üs olarak kullandı. Tıpkı yıllarca
önce Alaaddin Keykubat''ın yaptığı gibi ordusunu burada ikiye ayırdı. Batıdaki
Rumeli ordusunu Sadrazam Mahmut Paşa''nın emrine verdi kendiside doğudan
Trabzon''un fethine çıktı. Fatih''in Otlukbeli zaferinden sonra bile Bayburt
bir süre daha Akkoyunluların daha sonrada Safevilerin egemenliği altındaydı.
Yavuz Çaldıran zaferinden sonra Tebrize giderken Bayburt''un fethi için
vezirlerinden Bıyıklı Mehmet Paşayı göndermiş fetih 17 Ekim 1514 ''de
gerçekleşmiştir.
1553''de Şah Tahmasb''ın Bayburt üzerine karşı saldırısı da Osmanlıların
galibiyeti ile sonuçlanmıştır. 19.yy. sonlarında Şemsettin Sami''nin
''''Kamus-ül ALAM''''ın da 3 hamam,481 dükkan, 40 han,1 tabakhane,1mumhane ve 1
boyahaneden bahsedilmektedir.1828 de Osmanlılar Yunanistan la savaş halindeyken
bunu bahane eden Çarlık Rusya''sı,Erivan Kontu Paskeviç yönetimindeki
ordularıyla doğudan Osmanlı topraklarına saldırmışlardır. . Seraskar Osman
Paşa''nın Hart ta {Aydıntepe}topladığı Türk kuvvetleri ile General Burtsov
kumandasındaki Rus kuvvetleri arasında 31 temmuz 1829 günü çok kanlı bir savaş
oldu. Türk tarafından 150 kadar şehit verildi.1000 kadar Rus ta öldürüldü
Ruslar yenildi. . Ekim 1829 da Ruslar antlaşma gereği Bayburt u terk ettiler
ancak işgal sırasında kale içi mahallesi bir daha onarılmayacak ve içinde
yaşanılmayacak biçimde tahrip edilmişti. I.Dünya Savaşının başlarında Osmanlı
bayrağı ile Karadeniz de dolaşan Alman Göben {YAVUZ}ve Breslav {MİDİLLİ}
zırhlıları Rus limanlarını topa tutunca aradıkları fırsatı buldular.1 Kasım
1914 günü Rus Ordusu Doğu sınırlarımıza saldırdı. Rusların yanında İngilizler
de açıktan açığa Ermeni komitelerine destek sağlamış onları kışkırtmışlardı
Ermeniler kitlelerle halinde Rus taburlarında görev aldılar. İçeride kalanlarda
sürekli Türklere saldırıyorlardı.1915 de Türkleri arkadan vuran Ermenilerin
toptan Irak a zorunlu göçleri sağlanmıştır. Ancak savaşın sonunda dönenler daha
düşmanca davrandılar. Bayburt Ermeni çetelerinin eline geçti. Bayburt''un en
karanlık günleriydi bu günler. Bayburt 16 Temmuz 1916 da işgal edildi. Halk
Ruslardanve onların işbirlikçisi Ermenilerden çok zulüm gördü.
Yaşlı -Genç ,kadın erkek demeden bir çok insan 'Taşmağazalar' a
kapatılıp yakıldılar. Türk askerlerinin ve Bayburt halkının düşmana karşı 2
Mart 1916 da başlayan ve 5 ay süren Şanlı Kop savunması tarihine ''''İkinci
Plevne Destanı''''olarak geçmiştir. Bu savunma sırasında Bayburt halkının bir
bölümü de Sivas,Tokat,Çorum ilerine göçmüşlerdi. Bayburt''un üzücü düşman
işgalinde 18 ay,dört gün kaldı. Kesin olarak kurtuluşunun tarihi '''' 21 ŞUBAT
1918'''' dir. İdari yapısını uzun yıllar Sancak Merkezi olarak sürdürmüş olan
Bayburt 5 Aralık 1887 tarihinde özel Meclis kararıyla Erzurum a bağlı bir kaza
haline dönüştürülmüştür. Bayburt 1927 yılında Gümüşhane ye bağlanmış ve nihayet
15 Haziran 1989 tarihli ve 3578sayılı yasa ile il statüsüne kavuşmuştur
Henüz kayıtlı yorum yoktur ....