Bayburt’un Yetiştirdiği Büyük Fıkıh Alimi Ekmelüddin El Baberti
Ekmelüddin El Baberti tanınmış Hanefî fakihidir.
Tarihçi Ramazan AKBAŞ
Ekmelüddin El Baberti kimdir ?
Anadolu’nun kadim şehri Bayburt, tarihi boyunca birçok değeri yetiştirdi. Bu büyük değerlerden birisi Bayburt Üniversitesi yerleşkesinin adını aldığı Büyük İslam Alimi, Hanefi İslam Fakihi Ekmelettin El Baberti’dir. Bayburt, Arapça kaynaklarda Babert diye geçer. O dönemlerde ileri gelen devlet adamları, alimler memleketlerine nispetle anılmaktadır. Ekmelüttin El Baberti 1310 tarihinde Bayburt’ta dünyaya geldi.
Baberti ilk tahsiline Bayburt’ta bulunan Yakutiye medresesinde başladı. Baberti, daha sonra Halep’e ve oradan da 1339 tarihinden sonra Mısır’ın Kahire şehrine gitti. Baberti, devrin önemli alimlerinden olan Ebu Hayyan el Endülüsi, Kıvamüddün El- Kaki, Şemsettin El İsfahani’den dersler aldı. Hadis, fıkıh, kelam ilimlerinde ve Arap dili edebiyatında eserler yazabilecek kadar bir vukufiyete erişti. Hanefi fakihi ( fıkıh uzmanı) olan El Baberti Osmanlı Devleti başta gelmek üzere bütün İslam aleminde Hanefiliğin yalnızca bir fıkıh değil aynı zamanda bir düşünce olarak kabul edilmesinde etkin bir görev üstlenmiştir. Ekmelüddin El Baberti’ye devrin idarecileri tarafından kadılık yapması için tekliflerde bulunulduysa da Baberti bu teklifleri reddetmiştir. Ancak Baberti devrin idarecilerinden büyük saygı görmüştür. El Baberti 1355 tarihinde Şeyhuniye medresesinde görevlendirilerek bu medresenin başına getirildi. Baberti vefat edene kadar buradaki vazifesine devam etti. 1384 yılında vefat eden Baberti’nin cenazesinde Mısır Sultanı ve devletin ileri gelenleri hazır bulunmuştur. Baberti görev yaptığı Hankâhın haziresine defnedilmiştir. Bununla birlikte Baberti’nin kabrinin Aşağıkırzı köyünde olduğuna da inanılmaktadır.
Baberti, Hacı Paşa, Ahmedi, Seyyid El Cürcani gibi devirlerinin önemli ilim adamlarını yetiştirmiştir. Bununla birlikte Osmanlı Devleti’nin ilk Şeyhülislamı olan Molla Fenari, Baberti’nin talebesidir. Baberti ilmi hayatı boyunca 40 civarında eser yazmıştır. İlim tarihinde böyle müstesna yere sahip olan böylesine kıymetli alimin adının Bayburt’un yüksek ilim müessesesi olan üniversitenin merkez yerleşkesine verilmesi Bayburt Üniversitesine büyük anlam kazandırmaktadır. Aradan geçen yaklaşık 7 asırdan sonra bu büyük İslam aliminin adı yine bir ilim yuvasında yaşatılmaktadır. Bir Bayburtlu olarak ifade etmek isterim ki kadim şehrimizin yetiştirdiği değerleri önemli şahsiyetlerini araştırmalı, öğrenmeli ve genç nesillere de öğretmeliyiz. Selam ve saygılarımla....
Ekmelüddin El Baberti mezarının bulunduğu yer
Şeyhuniye Cami'ye bağlı alanlar
Şeyhuniye Medrese iç avlusu
Şeyhuniye Medresesi dış görünüş
Fotoğraflara Bayburt Belediyesi Mısırlı yetkililerle yazışamalar neticesinde ulaşmıştır.
