Yavuz Sultan Selim Hanın İran Seferi ve Bayburt’ta Osmanlı İdaresi
Bayburt, tarihte birçok medeniyetin hüküm sürdüğü bir şehir olmuştur. 1071 Malazgirt Zaferinden sonra Türklerin hâkimiyetine geçmiştir. Bayburt, Türklerin Anadolu’da ilk fethettiği ve yerleştiği sahalardan biridir. Sırasıyla Saltuklu, Danişment, Selçuklu, İlhanlılar Akkoyunlu ve egemenliği altında yaşamıştır.
Bayburt NET
Şehir Fatih Sultan Mehmet han tarafından kuşatma altına alındı ise de bir süre daha Akkoyunlular elinde kalmıştır. 1501 yılında ise şehre Safeviler hâkim olmuşlardır. O sıralarda, Trabzonda şehzade olan I. Selim (1470-1520) 1507 yılında bu bölgeye akınlarda bulunmuştur. Bayburt’un Osmanlı topraklarına dâhil olması Fatih Sultan Mehmet Han’ın torunu olan Yavuz Sultan Selim Han’ın dönemine nasip olmuştur.
Osmanlı devlet geleneğinde padişahın erkek çocuklarına şehzade denmiştir. Şehzadeler devlet yönetme tecrübesi kazanmaları için belirli bir yaşa geldiklerinde yanlarında lalaları olmak kaydıyla sancağa çıkmışlardır. I. Selim, Sultan 2. Beyazıd’ın küçük oğlu olarak devlet yönetimini öğrenmek için Tranzon’da sancağa çıkmıştır. Trabzon şehrinin idarecisi olmuştur. Uzun yıllar şehzade olarak Trabzon’da kalan Şehzade Selim, İran’ın Anadolu üzerindeki emellerinden haberdar olmuştur. İran’ın bu emellerini bertaraf etmek için yoğun çaba göstermiş ve ancak Osmanlı tahtına geçerek bunu gerçekleştirebileceğini düşünmüştür. Yapmış olduğu mücadele sonucunda 1512 yılında Osmanlı tahtına çıkmıştır.
Padişah olduktan sonra ise hızla İran üzerine sefer hazırlıklarına girişmiştir. Devletin ileri gelenleri ile bir görüşme yapmıştır. Bu görüşmede Yavuz Sultan Selim, Osmanlı devleti için büyük bir tehlike olarak gördüğü Şah İsmail yönetimindeki İran üzerine sefer düzenlemek niyetinde olduğunu ifade etmiştir. Heyetin de bunu kabül etmesi ile 1514 yılında İran üzerine sefere çıkmıştır. Ordu ile İstanbul’dan Çaldıran’a gelmiştir. Çaldıran’da cereyan eden savaş Osmanlı kuvvetlerinin galibiyetiyle sona ermiştir. Sultan Selim İran seferine çıktığında bir kısım askeri birliği de Bayburt üzerine göndermiştir. Bıyıklı Mehmet Paşa komutasındaki bir kısım Osmanlı birliği 1514 yılının Ekim Ayında Bayburt’u Safevilerden almışlardır.
Böylelikle Bayburt Osmanlı hâkimiyetine geçmiştir. Trabzon beyi olan Bıyıklı Mehmet Paşa’ya Erzincan ve Bayburt’un idaresi verilmiştir. Bundan sonra bir süre Sancak merkezi haline getirilen Bayburt şehri Osmanlı idaresinde doğu sınırında stratejik öneme sahip olma özelliğini bir süre korumuştur. Bayburt kalesi 1541 tarihinde ciddi bir tamir görmüştür. Bundan sonra Bayburt şehrinde 1828 Osmanlı - Rus savaşına kadar önemli bir olay gerçekleşmemiştir.
Bugün Anadolu’nun şirin bir kenti olan Bayburt, tarihte büyük öneme sahiptir. Birçok medeniyetin burada yaşaması bunu göstermektedir. Sancak beyliği yapacak kadar önemli olan Bayburt, tarihinde nice savaşlara şahit olmuştur.
Kaynakça:
İsmail Hakkı Uzun Çarşılı, Büyük Osmanlı Tarihi
Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi
Meb, İslam Ansiklopedisi
