Cihangir YILDIZ

Sayın : Cihangir Bey İlimizin Doğal Taşlarının yapısı ve tanıtımı konusunda bizi bilgilendirirmisiniz ?

Sanırım sektör ile ilgili olarak gerek geçmiş gerekse günümüzde devam eden bazı yanlış anlaşılmaları ve yapılan yanlışlıkları dile getirerek işe başlamak lazım…

Yıllardır ilimizde TAŞ sektörü denilince akla hemen BAYBURT BEYAZ TAŞI veyahut BAYBURT SARI TAŞI gelmiştir. Genel anlamda hangi tarihte işlemeye başlandığı bilinmemesine rağmen (antik dönemden kalan ocak kalıntıları bulunmuştur- Bayburt İli Doğal Taş Potansiyeli Ön Değerlendirme Raporu Eylül 2005-Ferah Türkmen) bu taşlarla ilimiz özdeşleştirilmiştir.
Gerek ilimiz merkezinde( Şingah, Veysel ve diğer mahallelerdeki) gerekse çevre köylerde, tarihi binalara bakıldığında özellikle SARI TAŞ uygulamaları dikkat çekmektedir.Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus uygulamaların YEKBARE olarak (örneğin 40X20X20 gibi) gerçekleştirilmesidir.

Bunun nedeni ise; bahse konu olan SARI ve BEYAZ taşlarımızın jeolojik özelliğinden dolayı Kaplama yapılmasındaki zorlukları ve dez avantajlarının keşfedilmiş olmasıdır. Bu konuyu ileride teknik olarak ta inceleyebiliriz. Keza 2005 yılında MTA tarafından yapılan “BAYBURT DOĞAL TAŞ ARAŞTIRMASI” Raporunda da bu konuya detaylı olarak yer verilmiştir.Yine 2005 yılında MTA incelemelerinde ortaya çıkan ilginç bir olay ise adı geçen teknik ekibin Bayburt Kalesinde yaptığı İncelemelerde ortaya çıkmıştır.

“Bayburt Kalesinin orijinal-ki geçmiş yıllarda yapılan restorasyon çalışmaları hariç- yapısında SARI veyahut BEYAZ taş kullanılmamış, il sınırlarındaki BEJ adı verilen Mermerler ve TRAVERTENLER kullanılmıştır.”

Keza eski restorasyon yapıları ile 2006 yılı içinde yapılan restorasyonlar fotoğraflanmış gerekli bilgilere ulaşılmıştır.

Tabi ki burada şu sorular hemen akla geliyor.
“Restorasyon eğer yapının orijinal yapısını koruyarak orjinalin’e yakın hale getirilmek demek ise Bu yapılanlar nedir?”
“ Gerek geçmiş yıllarda gerekse şuanda yapılan restorasyonlar kontrol edilmiyor mu?”
“Bu restorasyonlar devam ederken herhangi bir teknik ekip olmadan mı yapıldı”?
………..
Tabi ki bu sorular zincirleme devam ettirilebilir.
Bu detaylara girerken kişi ve yahut kuruluşları töhmet altında bulundurmayı amaçlamadan Sadece tarihin katledilişine seyirci kalmamak için dile getiriyor ve sizinle paylaşmak istiyorum…

Sanırım biraz fazla detaylara girdim… Ancak artık bu saatten sonra birçok kişi tarafından bilinen ancak nedenini anlayamadığım şekilde dile getirilmesinden korkulan gerçeklerinde birileri tarafından dile getirilmesi gerekmektedir.

Evet şimdi tekrar sektöre geri dönersek;
Her ne kadar SARI ve BEYAZ taşımızın kaplama yapımında ortada olan dezavantajları olsa da SARI ve BEYAZ TAŞLARIMIZ gerek yurt içinde gerekse yurt dışında (Azerbeycan,Kıbrıs,Bosna Hersek Mostar köprüsü gibi) çeşitli projelerde,yekpare ve kaplama şeklinde kullanılmış ve halen kullanılmaya devam etmektedir.

Bu çalışma ve imalatlar devam ederken ne yazık ki unutulan şey ilimizdeki ZENGİN MERMER ve TARVERTEN yataklarıdır. Bu yatakların zenginliği ve verimliliği konusunda yine MTA tarafından yapılan Bayburt Doğaltaş Araştırma raporu ile Bayburt İli Doğal Taş Potansiyeli Ön Değerlendirme Rapor(Eylül 2005-Ferah Türkmen)larına geri dönmek gerekecek.Sanırım bu raporlar detaylı olarak incelendiğinde gereken doneler açıkça ortaya çıkacaktır.

Şimdi biraz geçmişe dönelim ……
1980 li yıllar. Bu yıllarda Osman ve Adnan Daştan kardeşler atölyecilik anlamında çalışmalar yapmaktadır.Yaylapınar( eski adıyla lusunk) vadisinde keşfettikleri BEYAZ ONİKS’i o günlerde revaçta olan mozaik yapmak amacıyla, o zamanki teknolojileri kullanıp bin bir zorlukla Bayburt’taki atölyelerine taşıyarak BEYAZ MOZAİK elde etmişler, Gez köyündeki travertenleri keserek cilalamış ve kullanmaya başlamışlardır. Bu çalışmalar neticesinde ilk defa Mermer ve traverten kesilmesi amacı ile ST adı verilen makineyi getirmişlerdir. Tabi ki Makinenin indirileceği yerden başlayarak bin bir zorluklar yaşamışlar yine de pes etmemişlerdir. Belki o yıllarda bu insanlara zorluklar çıkarmak yerine yardım eli uzatılsaydı sanırım İlimizdeki Doğal Taş( dikkat edin TAŞ demiyorum… Doğal Taş kelimesini zikrediyorum) sektörü daha ileri seviyelerde olacaktı…..Tabi ki bu konuda ayriyeten incelenmeli bence …Neden böyle oldu?…. Bir daha böyle şeyler yaşanmaması için neler yapılmalı?….
Neyse …….Yine konuyu dağıtmayalım isterseniz….

Nerede kalmıştık…. Evet İlimizdeki ilk profesyonel Doğal Taş çalışması da böylece başlamadan birilerinin katkılarıyla bitirilmiş, Dışarıdan mermer girişlerine devam edilerek yıllarca ilimizin paraları dışarıya akmaya devam etmiştir.

2002-2005 yılları arasında ise Mermer ve traverten çalışmaları artmış, Yaylapınar köyün mevkiinde Güvencem Mermer BEYAZ ONİX, Eminler Mermer ve Turan Mermer TRAVERTEN,Yukarı Masat köyünde Porga Madencilik TRAVERTEN,Vanşin Köyünde Eminler Mermer BEJ,Kalburas köyü mevkiinde Kayhan Madencilik BEJ, Demirözü ilçesi mevkiinde Cebesan Madencilik ve Kayhan Madencilik BEJ ocakları çalışmalarına başlamıştır.

Görüleceği üzere 3 yıllık bir sezonda İlimiz çevresinde Mermer sektöründe birçok çalışmalar yapılmış ve halen bu çalışmalar devam etmektedir. 2005 yılı ilk bahar aylarında Yapılan bu çalışmalar meyvesini vermeye başlamış, UNDP/DAKAP irtibat bürosunda yapılan görüşmeler neticesinde Bayburt İlimizdeki Tüm Doğal Taşların gerek rezerv gerekse Ekonomikliğinin araştırılması konusunda reel adım atılarak bir proje geliştirilmiş Projeye Bayburt Valiliği’de ortak edilmiştir.
Proje ilk önceleri klasik olarak yine ilimizin SARI ve BEYAZ taşlarına yönelik planlanmış olsa da Mermer Camiasından gelen taleplere ve 2002-2005 yılları içerisinde Mermer ve Traverten ocaklarından çıkarılan ürünlerin İZMİR ve İSTANBUL Mermer fuarlarında sergilenmeleri sonucu oluşturulan PAZAR paylarından dolayı Bu çalışmanın içerisine de en sonunda MERMER ve TRAVERTEN yataklarının alınması sağlanmıştır.

Mermer ve Traverten ocak sahiplerinin yaptığı bu kadar mücadeleye rağmen ne hikmetse MTA nın yaptığı çalışmanın yayımlanan 200-300 sayfalık raporunda, İlimizin sahip olduğu zengin Mermer ve Trverten yataklarına 30-40 sayfa gibi komik bir yer ayrılması ve Ön sözünde yer alan PROJE KONUSU ise düşünülecek diğer bir yöndür.
Şu bir gerçektir ki İhracat rakamları şunu ortaya koymaktadır ki Türkiye Doğal taş sektöründe ilk sırada Mermer ve Traverten ihraç etmekte , bunların arkasından da Onix ve diğer yapı taşları gelmektedir. Bu gerçek kim veya kimlerce örtülmeye çalışılırsa çalışılsın Türkiyemizin değişmez gerçeğidir.

Burada şöyle bir parantez açmak istiyorum… İlimizin Doğal Taş Potansiyeli ve bu konuda yapılan ve yapılması planlanan çalışmalarda MERMER,TRAVERTEN,ONİKS ve TÜF( BEYAZ ,SARI) taşları BÜTÜN OLARAK değerlendirilmelidir.Çünkü Tüm Doğal Taşları İlimize aittir ve gereken tanıtım ve pazarlama çalışmalarına devam edilmelidir. Ancak bu çalışmalar yapılırken gerek atanmış gerekse seçilmişler, DENGELERİ Koruyarak , herhangi bir ayırıma gitmeden devam etmelidir.Aksi takdirde oluşacak nahoş durumlar engellenemeyeceği gibi İlimizin kayıpları da geri getirilemeyecektir. Bu parantezi kapattıktan sonra devam edelim isterseniz……
2005 yılında yapılan araştırmalar neticesinde 2006 yılı Uluslar arası İzmir Mermer fuarına gidilmesi planlanmış, Bayburt Mermerciler ve Madenciler Derneği kurularak Bayburt Doğal Taş sektöründe gerçekçi adımlar atılmaya başlanmıştır.

İzmir Fuarına katılım ile ilgili olarak hiyerarşik düzene göre Bayburt Valiliği , Bayburt Belediyesi, Bayburt Ticaret ve Sanayi Odası , UNDP/DAKAP Bayburt Şubesi ile Bayburt taki Doğal Taş Üreticileri çeşitli toplantılar ile bir araya gelmiş ve sıralanan kurumlarımızın önderliğinde Fuara katılım sağlanmıştır.
Her ne kadar Fuar öncesinde , Planlana Standın yapılmasında ve Fuar sırası ile Fuar sonrasında birçok sorunlar yaşansa da Fuardan sektör olarak beklenenin ötesinde sonuçlarla ayrılınmıştır. Fuara katılım için geleceklerini belirten BEYAZ TAŞ üreticilerinin sonradan vazgeçmeleri ise sekördeki diğer sorunların hala devam ettiğini göstermesi açısından acı da olsa gerçek bir örnektir.

Fuarın bitiminden sonra ise Pazardan gelen müşteri talepleri çerçevesinde gerek yurt içinden (Leonardo gibi) gerekse yurt dışından ( Çin gibi ) gelen temsilciler ağırlanmış, Mermer ve Traverten sahaları gezdirilerek İlimizin Doğal Taş Sektörünün tanıtım çalışmalarına devam edilerek ürünler pazarlanmaya çalışılmıştır. Bu seyahatlerden olumlu sonuçlar elde edilerek sektördeki firmalarımızdan bazıları ürünlerini satmışlar ve halen satışlarına devam etmektedirler.

Sonucu şöyle bağlamak gerekirse Bayburt’umuzun TAŞI denilince Akıllara sadece BEYA Z ve SARI taşları değil YEŞİLi, ÇİZGİLİsi ile tüm Tüf ve Tüfitleri , MERMERi,TRAVERTENi,ONİXi BEJleri, GRANİTLERi ile tüm Doğal Taşları akıllara gelmeli ve bu Bağlamda HAREKET EDİLMELİDİR. Aksi yaklaşımlar Doğu Anadolunun AFYON’u olacak kapasitedeki İlimizin Doğal taş Sektörüne haksızlık etmek ve geçmişte yapılan hataların devam etmesine yönelik katkı sağlayacaktır.

Söyleşime son verirken çalışmalarınızın da ki başarılarınızın devamını diler, Sektörün içinde bulunduğu diğer sorunların ifade edilmesine yönelik söyleşilerimizin devamını temenni ederim….

Sayın Başkanımıza bu yoğun temposu arasında bize de zaman ayırdığı için Bayburt.net adına teşekkürlerimizi sunuyoruz.

 Bayburt.net
Genel Yayın Editörü
28/01/2007